Basis fotografie: Wat is het diafragma?

Eindelijk heb je besloten je dure spiegelreflexcamera van de automatische stand te halen en handmatig in te stellen bij het fotograferen. Gefeliciteerd! De eerste stap is het begrijpen van alle termen en instellingen. In dit artikel bespreken we het diafragma. Wat is het en wat kun je er mee?

Diafragma is een van de drie pijlers van fotografie, naast ISO en sluitertijd. Het is zonder twijfel het meest besproken onderwerp, omdat diafragma een dimensie aan een foto toevoegt door de achtergrond te vervagen of juist alles in de foto in focus brengt.

Wat is diafragma?

Eenvoudig gezegd is het diafragma de opening in een lens, waardoor licht in de camera valt. Het is makkelijker om het concept te begrijpen als je aan een oog denkt. Elke camera die we vandaag kennen is ontworpen als het menselijk oog. Afhankelijk van de hoeveelheid licht buiten of in een kamer vergroot of verkleind je pupil zich, zodat je zicht altijd zo goed mogelijk is. De pupil is vergelijkbaar met diafragma in fotografie. Hoe groter de lensopening, hoe meer licht er in de camera komt.

Dus, de makkelijkste manier om diafragma te onthouden, is door het te associëren met je pupil. Grote pupilgrootte is gelijk aan een groot diafragma, terwijl de kleine pupilgrootte gelijk is aan een klein diafragma.

Grootte van diafragma - Groot versus klein diafragma

De binnenkant van een lens die de hoeveelheid licht regelt heet het diafragma. Het enige doel van het diafragma is om een hoeveelheid licht tegen te houden, met uitzondering van het licht dat door de diafragma gaat. In fotografie wordt diafragma uitgedrukt in f-getallen (bijvoorbeeld f/5.6). Deze f-cijfers, die bekend staan als "f-stops", zijn een manier om de grootte van de diafragma te beschrijven, oftewel hoe open of gesloten de lensopening is. Een kleinere f-stop (bijv. f/1.8) betekent een groot diafragma, terwijl een hogere f-stop (f/22) een klein diafragma inhoudt. De meeste mensen vinden dit lastig, aangezien we gewend zijn aan het feit dat grotere getallen grotere waarden vertegenwoordigen, maar niet in dit geval. Zo is f/1.4 veel groter (de lens staat heel ver open) dan f/8.0.

F-stops

De grootte van de cirkel vertegenwoordigt de grootte van de lensopening - hoe groter het f-getal, hoe kleiner het diafragma.

Wat is 'depth of field'?

De grootte van het diafragma heeft een directe invloed op de 'depth of field'. Dit is het gebied op de foto dat in focus is. Een groot f-getal zoals f/22 zorgt ervoor dat alle elementen in de foto scherp zijn, zo zijn alle voor- en achtergrond elementen in focus. Een klein f-getal zorgt ervoor dat het onderwerp los komt van de achtergrond, zo is de voorgrond scherp en wordt de achtergrond vaag. Vergelijk het nog eens met het oog. Wanneer je je ogen dicht knijpt, ga je iets scherper zien. Dit valt vooral op wanneer mensen die normaal een bril dragen, met hun ogen knijpen wanneer ze iets proberen te lezen zonder bril.

Depth of field

Zoals je kunt zien, heeft het aanpassen van de diafragma van f/2.8 (linker foto) tot f/18.0 (rechter foto) een groot effect op de hoeveelheid focus en hoe zichtbaar de achtergrond wordt.

Lensopeningen: Maximum en Minimum

Elke lens heeft een limiet op hoe groot of hoe klein de diafragma kan zijn. Bij elke lens kan je zien wat het maximum (laagste f-getal) en de minimum diafragma (hoogste f-getal) van de lens is. De maximale diafragma van de lens is veel belangrijker dan het minimum, omdat het de 'snelheid' van de lens laat zien. Een lens met een diafragma van f/1.2 of f/1.4 als de maximale diafragma wordt beschouwd als een snelle lens omdat deze meer licht kan doorlaten dan bijvoorbeeld een lens met een maximale diafragma van f/4.0, zo dus sneller een goed belichte foto kan genereren in donkere ruimtes en kan afdrukken. Daarom zijn lenzen met grote openingen beter geschikt voor fotograferen met weinig licht.

De minimale diafragma is niet zo belangrijk, omdat bijna alle moderne lenzen ten minste f / 16 kunnen bieden als de minimale diafragma, die meestal meer dan genoeg is voor bijna alle soorten fotografie.

1/60s - ƒ/1.4 - 50mm - ISO 100

Soorten lenzen

Er zijn twee soorten lenzen: "fixed" (ook bekend als "prime") en "zoom" lenzen. Hoewel zoomlenzen de flexibiliteit geven om in en uit te zoomen, zonder dat het dichterbij of weg van het onderwerp hoeft te worden verplaatst, hebben prime lenzen slechts één brandpuntsafstand. Bij het inzoomen wordt het maximale diafragma getal groter. Bijvoorbeeld, de Canon 18-200mm lens heeft een variabele maximale diafragma van f/3.5 tot f/5.6. Dit betekend dat als de lens volledig uitgezoomd is op 18mm, heeft de lens een diafragma van f/3.5, terwijl de lens volledig op 200mm is ingezoomd, heeft de lens een maximaal diafragma van f/5.6.

Professionele zoomlenzen hebben daarentegen een vast maximaal diafragma. Zo heeft de Canon 70-200mm f/2.8 lens dezelfde maximale diafragma van f/2.8 bij alle brandpunten tussen 70mm en 200mm.

Waarom is dit belangrijk? Omdat grotere maximale diafragma betekent dat de lens door meer licht kan doorlaten, en daarmee kan je camera sneller scherpstellen en afdrukken bij weinig licht. Met een grotere maximale diafragma betekent ook betere mogelijkheid om onderwerpen uit de achtergrond te isoleren.

Zelf creatief met diafragma

Om creatief om te gaan met het diafragma is het bijna een must om een lens te hebben met een groot maximaal diafragma (klein f-getal). Meestal zijn deze lenzen aan de prijzige kant, maar er zijn ook goedkopere modellen beschikbaar voor de enthousiaste fotograaf. Zo heeft Canon voor rond de 100 euro de Canon EF 50mm f/1.8 STM. Voor de professionele fotografen zijn er lenzen met een nog groter maximaal diafragma, zoals de Canon EF 50mm f/1.2L USM.

Ook voor Nikon camera's zijn er lenzen voor de enthousiaste fotograaf, zoals de Nikon AF-S 50mm f/1.8G of de Nikon AF-S 50mm f/1.4G voor de professionele fotograaf.

Opdracht: Om te oefenen en om echt te kunnen begrijpen wat het diafragma met je foto doet, zet je je camera instelling op diafragmavoorkeuze (de Av-stand of A-stand). Stel je diafragma eens in op het maximale, het gemiddelde en de minimale waarde. Kijk hoe je foto's er uit zien met deze standen en kijk ook eens wat het met je sluitertijd en iso doet!