Basis fotografie: Wat is de belichtingsdriehoek?
Geüpdatet op 15 april 2021 #Beginnen met fotografie
De fundamentele elementen van de belichtingsdriehoek
De belichtingsdriehoek is de term die wordt gebruikt voor de drie fundamentele elementen van belichting: diafragma, sluitertijd en ISO.
De belichtingsdriehoek
Het maken van een goede belichting lijkt misschien heel makkelijk: gewoon de auto-modus selecteren op je camera en fotograferen maar! Handmatig is dit toch wat lastiger. Als je de ene instelling aanpast, heeft dit namelijk direct invloed op een andere instelling. De truc is om alle drie de elementen samen te laten werken, zodat je de gewenste resultaten krijgt.
Daarom is het handig de basis van de sluitertijd te kennen (hoe lang is de sensor van de camera blootgesteld aan het licht), wat een diafragma is (hoeveel licht de lens toelaat) en ISO (het gevoeligheidsniveau van de sensor). Als je dit onder de knie, hebt kun je deze kennis makkelijk vertalen naar de belichtingsdriehoek.
Begrijpen van belichting in fotografie
Belichting wordt gemeten in 'stops', waarbij elke stop een verdubbeling of halvering van de hoeveelheid licht is. Verhoog de belichting met één stop en de camerasensor ontvangt twee keer zoveel licht. Verminder het met één keer en je hoeveelheid licht wordt gehalveerd.
De drie camera-instellingen die je controle geven over de belichting - diafragma, sluitertijd en ISO - kunnen elk worden gemeten in stops. Voorbeeld: een sluitertijd van 1/50 sec is één keer langzamer dan 1/100 sec, wat betekent dat de sensor twee keer zo lang wordt blootgesteld, en dus twee keer zoveel licht opvangt. Dezelfde 1/50 sec sluitertijd laat de sensor echter twee keer zo lang open als een sluitertijd van 1/25s.
De ISO werkt hetzelfde, een ISO van 400 is een stop gevoeliger dan ISO 200, maar een stop minder gevoelig dan ISO 800. Bij diafragma is hetzelfde principe van toepassing, alleen zijn de diafragma waarden iets minder logisch. Zo is f/5.6 één stop kleiner dan f/4, maar een keer groter dan f/8.
Verschillende belichtingsstanden op je camera
Naast de automatische stand heb je ook standen waarbij je zelf meer controle hebt over de instellingen die je camera kiest voor een shot. Bij de diafragma voorkeur keuze (A op Nikon en Av op Canon) kies je zelf de diafragma waarde. Wanneer je vervolgens de onstpanningsknop half indrukt kiest je camera voor bijpassende sluitertijd en ISO waarden. Zo heb je ook de sluitertijd voorkeur keuze (S op Nikon en Tv op Canon). Hetzelfde principe is hier van toepassing. Jij kiest de gewenste sluitertijd en de camera zorgt voor bijpassende instellingen van de ISO en diafragma. Naast deze instellingen kan je ook handmatig alle drie de instellingen bepalen met de M (manuele) stand.
Bij fotograferen op de M stand is het belangrijk dat je de basis van het aantal stops goed begrijpt. Voorbeeld: Wanneer je een groep vogels wilt fotograferen, is een snelle sluitertijd nodig om deze scherp vast te leggen. Dit betekent dat de camera maar een korte tijd heeft om licht op te vangen (denk aan 1/500 of sneller). Om de foto juist te belichten is er dus óf een hogere ISO nodig óf een groot diafragma (klein getal) om deze snelle sluitertijd te 'compenseren'. Stel dat je een goede belichting hebt, maar de sluitertijd 2 stops wilt verkorten, zijn er dus ook 2 stops die het diafragma of/en de ISO aanpassen.
Tegenwoordig hebben alle camera's een lichtmeter. Deze meter geeft aan of je (op basis van de gegevens die de camera ontvangt) de belichting correct hebt ingesteld. 0 is een 'juiste' belichting. Bij +1 of +2 heb je de foto 1 of 2 stops overbelicht en bij –1 en –2 is de foto onderbelicht. Let op; dit is natuurlijk alleen op basis van welke gegevens de camera registreert. Misschien is het juist je bedoeling om een foto iets onder- of over te belichten.
Zelf aan de slag met de belichtingsdriehoek
Om de belichtingsdriehoek echt goed te kunnen begrijpen is het vooral een kwestie van veel oefenen in de praktijk. Met een starterskit kun je gelijk aan de slag, deze bevat namelijk alle spullen die je nodig hebt! Ik raad onderstaande complete kits aan, zodat je gelijk van start kunt. Door een complete set te kopen profiteer je ook van de bundel-korting!
Door alles als set te kopen profiteer je ook van de bundel-korting!
Voor Nikon is er helaas geen starterskit verkrijgbaar, maar daar kun je bijvoorbeeld een instap body met lens aanschaffen, zoals deze Nikon D5600 met 18-140mm lens
